Hệ thống thần kinh có liên quan đến việc nắm bắt, giải thích và phản ứng với các kích thích. Nó có thể được chia thành hệ thần kinh trung ương và hệ thần kinh ngoại vi.
1. Tổng quan về hệ thống thần kinh
Hệ thống thần kinh là hệ thống chịu trách nhiệm nắm bắt, xử lý và tạo ra các phản ứng đối với các kích thích mà chúng ta phải chịu. Chính nhờ sự hiện diện của hệ thống này mà chúng ta có thể cảm nhận và phản ứng với những thay đổi khác nhau xảy ra xung quanh, thậm chí bên trong cơ thể.
Nó có thể được chia thành hai phần :
Hệ thần kinh trung ương: do não và tủy sống hình thành.
Hệ thần kinh ngoại biên (hay còn gọi là hệ thần kinh ngoại vi): do dây thần kinh và hạch thần kinh tạo thành.
Hệ thống thần kinh được cấu tạo bới một loại mô chuyên biệt gọi là mô thần kinh, gồm các các tế bào thần kinh (nơ-ron thần kinh) và tế bào thần kinh đệm (thần kinh giao).
Tế bào thần kinh chịu trách nhiệm truyền các xung thần kinh, có các bộ phận cơ bản là thân tế bào (nơi chứa nhân) và hai loại phần mở rộng gồm sợi trục và sợi nhánh.
Về mặt chức năng, các tế bào thần kinh được phân loại thành hai nhóm cơ bản:
Nơ-ron cảm giác (còn gọi là nơ-ron hướng tâm): truyền tín hiệu đến hệ thần kinh.
Nơ-ron vận động (còn gọi là nơ-ron ly tâm): truyền tín hiệu đến các bộ phận khác, chẳng hạn như cơ và tuyến.
Tế bào thần kinh đệm có liên quan đến các chức năng khác nhau, chẳng hạn như dinh dưỡng và điều hòa chức năng của tế bào thần kinh. Các tế bào thần kinh đệm gồm 4 loại: tế bào biểu mô, tế bào sao, tế bào ít nhánh, vi bào đệm và tế bào Schwann.
2. Hệ thần kinh trung ương
Hệ thống thần kinh trung ương là một phần của hệ thống thần kinh đảm bảo việc tiếp nhận và giải thích các kích thích và có thể được coi là trung tâm xử lý thông tin của cơ thể chúng ta. Các thành phần của hệ thống thần kinh trung ương là tủy sống và não.
Trong hệ thống thần kinh trung ương chứa chất trắng và chất xám. Chất trắng tương ứng với sợi trục của tế bào thần kinh, trong khi chất xám tương ứng với thân tế bào.
Hệ thống thần kinh trung ương được bảo vệ bởi xương và màng. Ví dụ, bộ não được bảo vệ bởi hộp sọ, trong khi tủy sống được bảo vệ bởi cột sống. Cả não và tủy sống đều được bao bọc bởi ba lớp mô gọi là màng não. Các màng não là:
Màng cứng: bên ngoài nhất và cũng là cứng nhất.
Màng nhện: nằm giữa màng cứng và màng mềm. Nó nhận được tên này bởi vì khi nhìn dưới kính hiển vi, nó trông giống như một mạng nhện. Trong khoang dưới nhện, dịch não tủy được tìm thấy, một trong các chức năng của dịch này là bảo vệ.
Màng mềm: lớp màng trong cùng và nhiều mạch máu.
Tủy sống
Tủy sống là một cấu trúc hình trụ nằm bên trong cột sống. Trong cấu trúc này, chúng ta quan sát thấy chất trắng nằm bên ngoài và chất xám ở trung tâm tạo thành chữ H.
Tủy sống có liên quan đến hành động phản xạ, được đặc trưng bởi phản ứng nhanh và không chủ ý đối với một số kích thích, chẳng hạn như bỏ tay ra khi chạm vào đĩa nóng. Trong những phản xạ này, não không tham gia, điều đó có nghĩa là tủy sống có thể hoạt động độc lập.
Não
Bộ não nằm bên trong hộp sọ và có nhiều phần. Tiếp theo, chúng ta sẽ tìm hiểu các cấu trúc não chính và một số hoạt động do chúng thực hiện:
Thân não (hay còn gọi là cuống não): Nó được hình thành bởi não giữa, cầu não và tủy não. Não giữa liên quan đến thính giác, phản xạ thị giác và chuyển động lực kéo. Cầu não có liên quan đến sự kết nối giữa các phần khác nhau của não. Tủy não có liên quan đến việc kiểm soát các chức năng khác nhau, chẳng hạn như nhịp tim, hơi thở và nuốt.
Tiểu não: chủ yếu liên quan đến sự phối hợp của các chuyển động và sự cân bằng của cơ thể chúng ta.
Não trung gian: bao gồm đồi thị, vùng dưới đồi và biểu mô. Đồi thị chịu trách nhiệm đảm bảo rằng các xung cảm giác đến não. Ngược lại, vùng dưới đồi có liên quan đến một số chức năng như điều chỉnh nước, nhiệt độ cơ thể, kiểm soát cơn đói. Phần này của não cũng hoạt động bằng cách sản xuất kích thích tố. Biểu mô bao gồm tuyến tùng, chịu trách nhiệm sản xuất melatonin.
Đại não: là phần phát triển kích thước nhất của bộ não chúng ta và được chia thành hai phần: bán cầu não trái và bán cầu não phải. Hai bán cầu này được hợp nhất bởi thể chai. Bộ não của chúng ta chịu trách nhiệm đảm bảo các hoạt động vận động, trí nhớ, trí tuệ, cảm xúc và lý trí.
3. Hệ thần kinh ngoại biên
Hệ thần kinh ngoại biên đảm bảo việc truyền thông tin từ các cơ quan cảm giác đến hệ thần kinh và từ đó đến các cơ, các tuyến và các tế bào nội tiết. Các tế bào thần kinh chịu trách nhiệm mang thông tin đến hệ thống thần kinh trung ương được gọi là hướng tâm.
Hệ thống thần kinh ngoại vi được tạo thành từ các dây thần kinh và hạch thần kinh. Dây thần kinh là các sợi thần kinh được nhóm lại thành bó, trong khi hạch thần kinh là những khối tế bào thần kinh bên ngoài hệ thống thần kinh trung ương.
Các dây thần kinh gồm dây thần kinh tủy sống và dây thần kinh sọ não. Có 31 đôi dây thần kinh cột sống và 12 đôi dây thần kinh sọ não.
4. Hệ thống thần kinh tự chủ
Hệ thống thần kinh tự chủ là một thành phần của hệ thống thần kinh ngoại biên hoạt động bằng cách điều chỉnh một số chức năng của cơ thể chúng ta, chẳng hạn như các hoạt động hô hấp, tiêu hóa, nội tiết và tim mạch.
Trong đó có các bộ phận giao cảm và đối giao cảm, thường có hoạt động đối kháng. Ví dụ, bộ phận giao cảm đảm bảo rằng tim đập nhanh hơn trong một tình huống căng thẳng, trong khi bộ phận đối giao cảm làm cho cơ thể thư giãn sau tình huống này.
5. Tóm lại
Hệ thống thần kinh đảm bảo rằng các kích thích được nắm bắt và diễn giải, đồng thời tạo ra các phản ứng đối với các kích thích này.
Hệ thống thần kinh được tạo thành từ các mô thần kinh.
Hệ thống thần kinh có thể được chia thành hệ thống thần kinh trung ương và hệ thống thần kinh ngoại biên (hay còn gọi là hệ thống thần kinh ngoại vi).
Hệ thống thần kinh trung ương bao gồm não và tủy sống.
Hệ thống thần kinh ngoại vi được tạo thành từ hạch và dây thần kinh.
Hệ thống thần kinh tự chủ có hai bộ phận, đối giao cảm và giao cảm.