Mặc dù có kích thước nhỏ nhưng tuyến thượng thận là những tuyến rất quan trọng đối với sức khỏe của chúng ta.
1. Tuyến thượng thận là gì?
Tuyến thượng thận là 2 tuyến nhỏ hình tam giác nằm dọc theo đỉnh của thận với mục đích tiết ra các hormone cần thiết để cơ thể hoạt động bình thường.
Khi việc sản xuất các hormone này bị tổn hại, một sự thay đổi xảy ra ở cấp độ thể chất có thể ảnh hưởng đến trạng thái hạnh phúc của một người và thậm chí dẫn đến các vấn đề về cảm xúc.
Các tuyến thượng thận nằm phía trên thận và được đặc trưng bởi hai khu vực khác nhau, cụ thể là phần tủy và phần vỏ:
Phần tủy thượng thận: Nằm ở điểm trung tâm của tuyến thượng thận, sản xuất adrenaline (hay epinephrine) có vai trò kiểm soát huyết áp, nhịp tim, tiết mồ hôi và các hoạt động khác luôn được điều hòa bởi hệ thần kinh giao cảm.
Phần vỏ thượng thận: Phần bên ngoài tiết ra nhiều kích thích tố khác nhau, bao gồm aldosterone và các hormone mineralocorticoid khác cần thiết để điều chỉnh quá trình trao đổi muối và nước trong cơ thể; cortisol, cortisone và corticosterone (glycocorticoid hoạt động trên chuyển hóa glucose). Vỏ thượng thận cũng sản xuất một lượng nhỏ hormone giới tính – chủ yếu thuộc loại androgen, ngoài ra còn có progesterone và estrogen.
Các tuyến thượng thận được kiểm soát một phần bởi não bộ. Vùng dưới đồi, một khu vực nhỏ của não sản xuất hormone giải phóng corticotropin (CRH) và vasopressin, khiến tuyến yên tiết ra corticotropin (ACTH), kích thích tuyến thượng thận sản xuất corticosteroid.
2. Chức năng của tuyến thượng thận là gì?
Các tuyến thượng thận thực hiện một chức năng rất quan trọng trong cơ thể chúng ta vì chúng thúc đẩy sản xuất hormone và cải thiện chức năng trao đổi chất, tăng cường hệ thống miễn dịch và điều chỉnh huyết áp để đối phó với căng thẳng, sự phát triển các đặc điểm giới tính, hoặc thậm chí trong việc ngăn ngừa ngã xuống đất khi chuyển từ tư thế nằm sang tư thế thẳng đứng.
3. Các bệnh lý của tuyến thượng thận là gì?
Các rối loạn ảnh hưởng đến tuyến thượng thận có nguồn gốc bẩm sinh hoặc phụ thuộc vào các yếu tố miễn dịch như nhiễm trùng, khối u, căng thẳng,... Trong những trường hợp này, kích thước của các tuyến tăng lên cho đến khi xuất hiện các nốt sần, nếu chúng không khiến sản xuất quá nhiều hormone, thì không gây ra bất kỳ loại triệu chứng nào.
Vì lý do này, trong hầu hết các trường hợp, sự hiện diện của các nốt sần được chẩn đoán khi bệnh nhân trải qua kiểm tra X quang cộng hưởng từ hoặc quét CAT do các loại triệu chứng khác nhau.
Các nốt hình thành trên tuyến thượng thận thường lành tính và có thể được đặc trưng bởi sự hiện diện của u nang hoặc u tuyến. Tuy nhiên, trong những trường hợp hiếm gặp nhất, đây là những nốt có nguồn gốc ác tính, ví dụ như trong trường hợp ung thư biểu mô vỏ tuyến thượng thận cần phải phẫu thuật để tránh những hậu quả nghiêm trọng.
Các bệnh lý ảnh hưởng đến tuyến thượng thận có thể gây ra một số rối loạn chính bao gồm:
Hội chứng Cusching: xảy ra khi nồng độ cortisol trong cơ thể quá cao, do đó bệnh nhân có thể bị thừa cân, béo bụng với tứ chi gầy, xuất hiện các vết rạn da màu đỏ trên bụng, tiểu đường và tăng huyết áp.
Bệnh Addison (suy tuyến thượng thận): bệnh lý này xảy ra trong trường hợp ngược lại, tức là khi mức độ cortisol trong cơ thể quá thấp. Kết quả là bệnh nhân thường xuyên hạ đường huyết, huyết áp thấp, cảm giác mệt mỏi và kiệt sức, yếu cơ, thiếu năng lượng, da sẫm màu đặc trưng và sút cân.
Tăng sản thượng thận bẩm sinh (hội chứng adrenogenital): trong trường hợp này, tuyến thượng thận sản xuất nhiều hormone steroid. Đối tượng nữ có thể phát triển một số triệu chứng bao gồm chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc mọc quá nhiều lông trên cơ thể ở một số vùng đặc trưng của nam giới như ngực hoặc lưng. Mặt khác, nam giới bước vào tuổi dậy thì sớm.
Vùng tủy bị u tế bào ưa crôm: thì thường có tam chứng lâm sàng đặc trưng gồm nhức đầu, vã mồ hôi và đánh trống ngực thường biểu hiện kịch phát và đột ngột.